Utworzony w 1979 roku (Mon. Pol. Nr 26 z 31 października 1979r., poz. 141, § 9). Jego powierzchnia wynosi 36,44 ha. Celem rezerwatu jest ochrona fragmentu Puszczy z największym skupieniem kurhanów z okresu wczesnego średniowiecza oraz pozostałości po smolarniach i węglarniach z XVII wieku.

Rzeka Łutownia

Rezerwat obejmuje fragment doliny rzeczki Łutowni z występującymi nad jej brzegami turzycowymi łąkami i przylegający do doliny las, z licznymi różnej wielkości kurhanami.

Północno-wschodnią część rezerwatu zajmuje las mieszany reprezentujący zespół grądu miodownikowego Melitti-Carpinetum. W części środkowej występują lasy liściaste reprezentujące zespół grądu Tilio-Carpinetum. W części zachodniej duże powierzchnie zajmują młodniki brzozowo-osikowe powstałe w miejscu zrębów zupełnych.

W sąsiedztwie rzeki występują łęgi olszowo-jesionowe Circeo-Alnetum z fragmentami olsu typowego Carici elongate-Alnetum.

Nad brzegami Łutowni występują półnaturalne łąki turzycowe, w wielu miejscach opanowane przez olszę i brzozę omszoną.

Głównym przedmiotem ochrony jest największe w Puszczy Białowieskiej skupienie wczesnośredniowiecznych kurhanów słowiańskich będących świadectwem osadnictwa na tym terenie. W granicach rezerwatu występuje łącznie 130 kurhanów o średnicy od 3 do 20 m. i wysokości od 0,7 do 2 m.

Mielerz

Nad rzeką Łutownią występują pozostałości po węglarniach założonych w XVIII w. i użytkowanych przez mieszkańców istniejącej tu niegdyś osady o nazwie Szczekotowo, zamieszkałej przez sprowadzonych z północnego Mazowsza budników (węglarzy, smolarzy i potażników).