Krzysztof Jurgiel
Poseł do Parlamentu Europejskiego
ul. Zwycięstwa 26 C, 15-703 Białystok
Tel: 85 742-30-37; +48 601951394
Bruksela, 18/06/2024r.
Komunikat prasowy nr 102
z dnia 18 czerwca 2024 r.
w sprawie przyjęcia przez Radę Prawa o odbudowie przyrody
Prawo o odbudowie przyrody: Rada daje ostateczne zielone światło
Rada formalnie przyjęła 17 czerwca 2024 – pierwsze tego rodzaju – rozporządzenie w sprawie odbudowy przyrody. Ustawa ta ma na celu wprowadzenie środków mających na celu przywrócenie do 2030 r. co najmniej 20 % obszarów lądowych i morskich UE oraz wszystkich ekosystemów wymagających odbudowy do 2050 r.
Rada Unii Europejskiej przyjęła wywołujące niemałe kontrowersje prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych. Polska była przeciwna, ale nie udało jej się zablokować zatwierdzenia nowych przepisów. Rząd Donalda Tuska i tym razem nie dał zielonego światła unijnemu prawu o odbudowie przyrody. Sprzeciw połączył Polskę m.in. z Węgrami i Włochami. Nature Restoration Law (Prawo o odbudowie przyrody) zostało jednak przyjęte głosami 20 innych krajów.
Belgia wstrzymała się od głosu. Ministrowie środowiska Finlandii, Węgier, Włoch, Holandii, Polski i Szwecji głosowali przeciwko temu prawu na posiedzeniu w Luksemburgu w poniedziałek, 17 czerwca 2024.
Polska jako jeden z kilku krajów Unii Europejskiej sprzeciwiła się zatwierdzeniu nowych Przeciw zagłosowały także Węgry, Włochy, Finlandia, Szwecja i Holandia, a Belgia wstrzymała się od głosu. To było jednak za mało, aby zbudować mniejszość blokującą. Nad prawem o odbudowie zasobów przyrodniczych głosowano bowiem większością kwalifikowaną, a poparło je łącznie 20 państw.
Polska do końca opowiadała się przeciwko przyjęciu rozporządzenia. Według źródeł „Dziennika Gazety Prawnej” była to decyzja premiera Donalda Tuska, podjęta wbrew stanowisku wywodzącej się z Polski 2050 minister klimatu Paulinie Hennig Kloski.
Wcześniej w Parlamencie Europejskim przeciwko Nature Restoration Law opowiedzieli się zarówno europosłowie PO, jak i PiS.
Prawo, które ma stać się jedną z największych polityk UE w dziedzinie ochrony środowiska, zostało uchwalone po tym, jak austriacki minister środowiska, Leonore Gewessler z partii Zielonych, głosował za nieoczekiwanym zwrotem po tym, jak Wiedeń zasugerował, że jest przeciwny.
Określono w nim konkretne, prawnie wiążące cele i obowiązki w zakresie odbudowy przyrody w każdym z wymienionych ekosystemów – od ekosystemów lądowych po ekosystemy morskie, słodkowodne i miejskie.
Rozporządzenie ma na celu złagodzenie zmiany klimatu i skutków klęsk żywiołowych. Pomoże ona UE wywiązać się z jej międzynarodowych zobowiązań w zakresie ochrony środowiska i przywrócić europejski charakter.
Alain Maron, minister ds. transformacji klimatycznej, środowiska, energii i demokracji uczestniczącej w rządzie Regionu Stołecznego Brukseli:
Cieszę się z tego pozytywnego głosowania nad ustawą o odbudowie przyrody, która została uzgodniona przez Parlament Europejski i Radę prawie rok temu. Jest to wynik ciężkiej pracy, która się opłaciła. Nie ma czasu na przerwę w ochronie naszego środowiska. Rada UE podejmuje dziś decyzję o odbudowie przyrody w Europie, chroniąc w ten sposób jej różnorodność biologiczną i środowisko życia obywateli europejskich. Naszym obowiązkiem jest zareagować na pilną potrzebę załamania się różnorodności biologicznej w Europie, ale także umożliwić Unii Europejskiej wypełnienie jej międzynarodowych zobowiązań. Delegacja europejska będzie mogła udać się na kolejną konferencję COP z wysoko podniesioną głową.
Odbudowa ekosystemów lądowych i morskich
Nowe przepisy pomogą przywrócić zdegradowane ekosystemy we wszystkich siedliskach lądowych i morskich państw członkowskich, osiągnąć nadrzędne cele UE w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej oraz zwiększyć bezpieczeństwo żywnościowe.
Rozporządzenie nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia i wdrożenia środków służących wspólnemu odbudowie, jako celu UE, co najmniej 20 % obszarów lądowych i morskich UE do 2030 r.
Rozporządzenie obejmuje szereg ekosystemów lądowych, przybrzeżnych i słodkowodnych, leśnych, rolniczych i miejskich, w tym terenów podmokłych, użytków zielonych, lasów, rzek i jezior, a także ekosystemów morskich, w tym trawy morskiej oraz gąbek i koryt koralowych.
Do 2030 r. państwa członkowskie będą priorytetowo traktować obszary Natura 2000 przy wdrażaniu środków odbudowy.
W odniesieniu do siedlisk uznanych za w złym stanie, wymienionych w rozporządzeniu, państwa członkowskie podejmą działania mające na celu przywrócenie:
- co najmniej 30 % do 2030 r.
- co najmniej 60 % do 2040 r.
- co najmniej 90 % do 2050 r.
Wysiłki na rzecz zapobiegania pogorszeniu sytuacji
Państwa członkowskie dołożą starań, aby zapobiec znacznemu pogorszeniu się obszarów, które:
- osiągnęły dobry stan dzięki renowacji
- są gospodarzami siedlisk lądowych i morskich wymienionych w rozporządzeniu
Ochrona owadów zapylających
W ostatnich dziesięcioleciach liczebność i różnorodność dzikich owadów zapylających w Europie drastycznie spadła. Aby temu zaradzić, rozporządzenie wprowadza szczegółowe wymogi dotyczące środków mających na celu odwrócenie spadku populacji owadów zapylających najpóźniej do 2030 r.
Środki specyficzne dla ekosystemu
W rozporządzeniu określono szczególne wymogi dotyczące różnych rodzajów ekosystemów, w tym gruntów rolnych, lasów i ekosystemów miejskich.
Państwa członkowskie wprowadzą środki mające na celu wzmocnienie dwóch z tych trzech wskaźników: populacja motyli użytków zielonych, zasoby węgla organicznego w glebach mineralnych gruntów uprawnych oraz udział gruntów rolnych o cechach krajobrazu o dużej różnorodności. Zwiększenie populacji ptaków leśnych i zadbanie o to, by do końca 2030 r. nie odnotowano strat netto na miejskich terenach zielonych i pokrywie drzew drzewnych, są również kluczowymi środkami tej nowej ustawy.
Państwa członkowskie wprowadzą środki mające na celu przywrócenie osuszonych torfowisk i pomoc w posadzeniu co najmniej trzech miliardów dodatkowych drzew do 2030 r. na szczeblu UE. Aby do 2030 r. przekształcić co najmniej 25 000 km rzek w rzeki o swobodnym przepływie, państwa członkowskie podejmą działania mające na celu usunięcie barier utrudniających łączność wód powierzchniowych spowodowanych przez człowieka.
Krajowe plany odbudowy
Zgodnie z nowymi przepisami państwa członkowskie muszą planować i przedkładać Komisji krajowe plany odbudowy, pokazując, w jaki sposób zrealizują cele. Muszą również monitorować swoje postępy i składać sprawozdania na ich temat w oparciu o ogólnounijne wskaźniki różnorodności biologicznej.
Kolejne kroki
Rozporządzenie zostanie teraz opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdzie w życie. Będzie ona bezpośrednio stosowana we wszystkich państwach członkowskich.
Do 2033 r. Komisja dokona przeglądu stosowania rozporządzenia i jego skutków dla sektorów rolnictwa, rybołówstwa i leśnictwa, a także jego szerszych skutków społeczno-gospodarczych.
Tło
22 czerwca 2022 r. Komisja Europejska zaproponowała ustawę o odbudowie przyrody w ramach unijnej strategii na rzecz różnorodności biologicznej na 2030 r., która jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu. Ponad 80 % europejskich siedlisk jest w złym stanie. Dotychczasowe wysiłki na rzecz ochrony i zachowania przyrody nie były w stanie odwrócić tego niepokojącego trendu.
Dlatego po raz pierwszy w rozporządzeniu przewiduje się przyjęcie środków mających na celu nie tylko zachowanie, ale także przywrócenie przyrody. Rozporządzenie pomoże UE w realizacji jej międzynarodowych zobowiązań, w szczególności globalnych ram różnorodności biologicznej Kunming-Montréal uzgodnionych na konferencji ONZ w sprawie różnorodności biologicznej w 2022 r. (COP15).