W trosce o bezpieczeństwo zdrowotne – kleszczowy projekt profilaktyczny w hajnowskim szpitalu

Możliwość otrzymania bezpłatnego pakietu szczepionki przeciwko KZM, bezpłatne szkolenia – SP ZOZ w Hajnówce zaangażował się nowy projekt mający na celu przeciwdziałanie chorobom odkleszczowym, a którego liderem jest Urząd Marszałkowski.

2017 – 114 osób,

2018 – 99 os.,

2019 – 71,  współczynnik  zapadalności w 2019 – 164,6 (w porównaniu do średniej krajowej wynoszącej 49,51*) – takie żniwo zebrała borelioza z Lyme w powiecie hajnowskim ciągu ostatnich trzech lat. Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) również wyrabia swoją ponurą statystykę – 60 osób w ciągu ostatnich trzech lat (2017-2019), współczynnik zapadalności w 2019 r. – 44,00 (przy średniej krajowej wynoszącej 0,61!)**.  Zapadalność na choroby odkleszczowe w województwie podlaskim jest najwyższa w kraju - ale nawet na tle Podlasia powiat hajnowski niechlubnie się wyróżnia. Dane zachorowalności na choroby odkleszczowe w regionie Puszczy Białowieskiej mocno przewyższają średnią wojewódzką - i tak wysoką w skali kraju. Choć przytaczanie suchych danych statystycznych nie jest najlepszym pomysłem na dobry początek żadnego tekstu, w tym akurat przypadku dobitnie pokazuje, jak wielkim problemem dla naszego regionu są choroby odkleszczowe – trudne do leczenia, wywołujące szereg powikłań, skutkujące wyłączeniem z życia zawodowego, społecznego,  a w skrajnych przypadkach śmiercią.  W nierównej walce z milimetrowymi pajęczakami, wywołujących nieproporcjonalne do swoich rozmiarów zdrowotne problemy, skuteczne są wczesna profilaktyka, promocja zdrowia i interwencja. Wszystkie te elementy zawiera „Projekt profilaktyki chorób odkleszczowych i eliminowania skutków ich występowania w najbardziej zagrożonych grupach ryzyka województwa podlaskiego” –  inicjatywa wraca w nowej odsłonie.

Doświadczenie SP ZOZ w realizacji projektów o podobnej tematyce

W 2018 r. szpital podjął się realizacji projektu, niemniej z przyczyn niezależnych od SP ZOZ wówczas nie został ukończony. Choć zadania nie udało się zrealizować, szpital nie odpuścił. Mając na uwadze skalę ryzyka zachorowania na choroby odkleszczowe w naszym regionie, wynikającą z położenia geograficznego i uwarunkowań środowiskowych, z uwagi na dobro społeczności lokalnej ponownie przyjęliśmy ofertę udziału w projekcie i podjęliśmy wyzwanie – mówi dyrektor SP ZOZ Grzegorz Tomaszuk.  Dzięki determinacji, zaangażowaniu i współpracy projekt wraca w nowej odsłonie – pod egidą Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w roli lidera, a SP ZOZ - partnera.

Zaangażowanie do inicjatywy hajnowskiego szpitala nie dziwi – placówka w swojej strukturze posiada 9 POZ oraz Oddział Obserwacyjno – Zakaźny. Szpital ma także bogate doświadczenie w realizacji tematyki chorób odkleszczowych – w latach 2013- 2015 placówka realizowała projekt „Rozwój współpracy transgranicznej w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób przenoszonych przez kleszcze w rejonach endemicznego ich występowania na pograniczu polsko – białoruskim”. Projekt miał na celu poprawę stanu zdrowia mieszkańców  powiatu hajnowskiego i obwodu grodzieńskiego poprzez poprawę profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób przenoszonych przez kleszcze. W wyniku realizacji projektu dokonano modernizacji Medycznego Laboratorium Diagnostycznego: szpital w Hajnówce przeprowadził gruntowny remont laboratorium oraz zakupił nowoczesną aparaturę. Obok nowych mebli, komputerów, zamrażarek, wirówek i lodówek laboratorium zostało wyposażone w najnowocześniejszy, specjalistyczny sprzęt do wykrywania chorób przenoszonych przez kleszcze. Dzięki temu placówka dysponuje teraz zautomatyzowanym systemem wykonywania testów wykrywających choroby przenoszone przez kleszcze.

Zadania przewidziane w projekcie

Tymczasem „Projekt profilaktyki chorób odkleszczowych i eliminowania skutków ich występowania w najbardziej zagrożonych grupach ryzyka województwa podlaskiego”  będzie realizowany na terenie powiatów: hajnowskiego, sokólskiego i sejneńskiego. Działania w projekcie adresowane są do pracujących w sekcjach najbardziej narażonych na ukąszenie przez kleszcza – tj. rolnictwo, rybactwo i łowiectwo w wieku 18-64 lata (osób fizycznych i podmiotów gospodarczych), a także pracowników sektora podstawowej opieki zdrowotnej – lekarzy POZ  i lekarzy medycyny pracy.

Udział w projekcie ma zwiększyć świadomość nt. negatywnych skutków występowania chorób odkleszczowych – za sprawą szkoleń adresowanych do kadry medycznej POZ oraz spotkań szkoleniowych (odbywających się woj. w trakcie eventów) dla pracujących w sektorach łowiectwo, rybactwo i rolnictwo. Ponadto wśród osób narażonych na pokłucia przez kleszcza z wybranych sektorów będą przeprowadzane  porady profilaktyczne połączone z ankietami mających na celu ocenę zagrożenia pokłucia przez kleszcze. Ankieta będzie przeprowadzana w POZ, tak aby w przypadku rozpoznania osoby z grupy ryzyka możliwe było natychmiastowe skierowanie uczestnika na wizytę lekarską i ewentualne poddanie szczepieniu ochronnemu przeciwko KZM. Mieszkańcy powiatu hajnowskiego spełniający kryteria  włączenia do projektu – a więc rolnik, myśliwy, rybak w wieku 18-64 lata, po uzupełnieniu ankiety w POZ, zostaną zakwalifikowani do bezpłatnego szczepienia przeciwko KZM. Udział w projekcie kwalifikuje do bezpłatnego otrzymania trzech dawek szczepienia, gdzie cena rynkowa jednej dawki waha się od 110 do 130 zł. Możliwość otrzymania bezpłatnego pakietu szczepionki przeciwko KZM przyczyni się do poprawy stanu zdrowia populacji woj. podlaskiego, zmniejszając zagrożenie choroby. Brak odpłatności za szczepienia to istotna zmiana – w poprzedniej odsłonie projektu uczestnik miał ponieść koszt w wysokości 30 zł (10 zł za jedną dawkę). 

Realizacja projektu – krok po kroku

            W pierwszej kolejności planowana jest edukacja grupy docelowej, w związku z czym przygotowujemy cykl szkoleń. W związku z sytuacją epidemiologiczną projektowy kalendarz uległ zmianie. Zaglądajcie na stronę powiatu i szpitala a także profile na Facebook – tam pojawi się więcej szczegółów odnośnie rekrutacji i terminarzu zadań. A o samych zagrożeniach,  jakie niosą choroby odkleszczowe dowiecie się za pośrednictwem kampanii informacyjnej - w ramach projektu przewidziano  opracowanie, kolportaż i promocję materiałów edukacyjnych skierowanych do rolników, rybaków i łowczych, dostępnych w POZ, w jednostkach samorządu terytorialnego oraz w mediach.

Realizacja projektu potrwa do 2023, jego całkowita wartość to  9 798 867, 71 zł, z czego dofinansowanie w ramach RPO to 9 308 924, 32 zł. Realizacja projektu na terenie powiatu hajnowskiego to koszt 348 073,80. z czego dofinansowanie wynosi 330 670,11.

Katarzyna Miszczuk

*Współczynnik zapadalności oblicza się poprzez przeliczenie danych surowych na 100 tyś. mieszkańców, umożliwiając w ten sposób porównanie liczby zachorowania w jednostkach administracyjnych o różnej liczbie mieszkańców.

** Dane PSSE w Hajnówce z – stan na listopad 2019 r.